Ένεκα των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο ελληνικός επιχειρηματικός κόσμος ως συνεπακόλουθο της συνεχιζόμενης επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, ολοένα αυξανόμενος αριθμός ελληνικών επιχειρήσεων προχωρεί στη διερεύνηση λύσεων οι οποίες θα τους απεγκλωβίζουν μεν από τα αυξανόμενα προβλήματα χρηματοδότησης, την έντονη οικονομική και φορολογική αβεβαιότητα καθώς και το δύσκαμπτο επιχειρηματικό περιβάλλον αλλά ταυτόχρονα θα τους επιτρέπουν την απρόσκοπτη συνέχιση των εργασιών τους.
Η Κύπρος που παραδοσιακά αποτελεί ένα σημαντικό επιχειρηματικό εταίρο της Ελλάδας συνιστά μια αξιόπιστη λύση, καθώς πέραν της γλωσσικής, πολιτιστικής και γεωγραφικής της εγγύτητας είναι και μια χώρα η σταθερότητα του φορολογικού συστήματος της οποίας δοκιμάστηκε επιτυχώς κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης. Όπως δεικνύει η ανάγνωση διαφόρων οικονομικών δεικτών καθώς και οι πρόσφατες θετικές αναφορές από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας αλλά και διαφόρων επιφανών οικονομικών αναλυτών, η Κυπριακή οικονομία με αργά αλλά σταθερά βήματα εξέρχεται της οικονομικής κρίσης ανακτώντας και ενισχύοντας την αξιοπιστία της ως διεθνές κέντρο παροχής υπηρεσιών.
Παρόλο που η οποιαδήποτε λύση που προκρίνεται θα πρέπει να είναι μοναδική από την άποψη ότι θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την φύση, τις δραστηριότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε επιχείρησης, υπάρχουν τρία γενικότερα πλαίσια στην βάση των οποίων μπορεί να αναζητηθεί η οποιαδήποτε λύση.
Μια επιχείρηση δύναται να έχει την εταιρική και φορολογική της βάση στην Κύπρο και ταυτόχρονα να δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, για παράδειγμα μέσω υποκαταστήματος.
Η μεταφορά μιας ελληνικής εταιρείας από την Ελλάδα στην Κύπρο καθίσταται δυνατή μέσα από τις διατάξεις του «περί τις Διασυνοριακές συγχωνεύσεις κεφαλαιουχικών εταιρειών και άλλες διατάξεις» Ελληνικού νόμου 3777/2009 , ο οποίος εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με τις διατάξεις της Οδηγίας 2005/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 26ης Οκτωβρίου 2005 (L310/25.11.2005) σχετικά με τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις κεφαλαιουχικών εταιρειών διαφορετικών κρατών-μελών.
Στις περιπτώσεις εκείνες όπου η μεταφορά έδρας δεν είναι επιθυμητή για πρακτικούς ή άλλους λόγους, η σύσταση μιας Κυπριακής εταιρείας μπορεί να βοηθήσει μια ελληνική εταιρεία να αποκτήσει πρόσβαση στο Κυπριακό τραπεζικό σύστημα, να καταστεί μέτοχος του ευνοϊκού Κυπριακού φορολογικού καθεστώτος αλλά και να επεκτείνει τις διεθνής της δραστηριότητες απαλλαγμένη πλέον σε μεγάλο βαθμό από τον αυξημένο κίνδυνο αντισυμβαλλομένου (counterparty risk) που «συνοδεύει» τις ελληνικές εταιρείες.
Μια ελληνική εταιρεία δύναται νομικά μέσω μιας μόνιμης εγκατάστασης να διεξάγει δραστηριότητα και να παράγει κέρδη στην Κυπριακή Δημοκρατία χωρίς να είναι απαραίτητη η εγγραφή μιας εταιρείας. Με βάση τον «περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου του 2002 (118(Ι)/2002)», μόνιμη εγκατάσταση ορίζεται ως μια σταθερή βάση της επιχείρησης μέσω της οποίας οι εργασίες της επιχείρησης διεξάγονται πλήρως ή μερικώς. Καταλυτικός παράγοντας για την ύπαρξη μιας μόνιμης εγκατάστασης στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι η παρουσία φυσικού ή νομικού προσώπου -άλλου από ανεξάρτητο πράκτορα- το οποίο ενεργεί από μέρους επιχείρησης και έχει, και συνήθως ασκεί, στη Δημοκρατία, εξουσιοδότηση για σύναψη συμβάσεων στο όνομα της επιχείρησης, εκτός αν οι δραστηριότητες του προσώπου αυτού περιορίζονται σε κάποιες ειδικές δραστηριότητες που καθορίζονται με σαφήνεια στο νόμο.
Μια ουσιώδης παράμετρος η οποία δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί πόσο μάλλον να παραγνωριστεί είναι η ύπαρξη διαφόρων προνοιών στον ελληνικό φορολογικό κώδικα (Ν.4172/2013) οι οποίες ρυθμίζουν το ζήτημα των Ελεγχόμενων Αλλοδαπών Εταιρειών (ΕΑΕ). Εν ολίγοις σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν.4172/2013 ένα νοµικό πρόσωπο ή µία νοµική οντότητα είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για οποιοδήποτε φορολογικό έτος, εφόσον:
- συστάθηκε ή ιδρύθηκε, σύμφωνα µε το ελληνικό δίκαιο
- έχει την καταστατική έδρα του στην Ελλάδα ή
- ο τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης είναι στην Ελλάδα οποιαδήποτε περίοδο στη διάρκεια του φορολογικού έτους
Συμπερασματικά η οποιαδήποτε λύση μέσω Κύπρου θα μπορεί να παρέχει νόμιμα φορολογικά πλεονεκτήματα μόνο εάν ο «τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης» είναι η Κύπρος. Ο κώδικας καθορίζει μια σειρά από κριτήρια τα οποία λαμβάνονται υπόψη προτού κριθεί κατά πόσο μια εγκατάσταση αποτελεί «επίπλαστη κατάσταση» ή όχι. Ιδιαίτερα αξιολογούνται τα εξής:
- ο τόπος άσκησης της καθημερινής διοίκησης
- ο τόπος λήψης στρατηγικών αποφάσεων
- ο τόπος ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων ή εταίρων
- ο τόπος τήρησης βιβλίων και στοιχείων
- ο τόπος συνεδριάσεων του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης
- η κατοικία των µελών του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης
Εν κατακλείδι, η χρήση της Κύπρου μπορεί να προσδώσει σταθερότητα και να αυξήσει την κερδοφορία μιας επιχείρησης η οποία δραστηριοποιείται στην Ελλάδα νοουμένου ότι η οποιαδήποτε λύση δομείται λαμβάνοντας υπόψη την έννοια της φορολογικής κατοικίας όπως αυτή καθορίζεται μέσα από τον ελληνικό φορολογικό κώδικα.